خراسان جنوبی تولید کننده با کیفیت‌ترین نوع زعفران دنیا است

به گزارش روابط عمومی و اطلاع‌رسانی دانشگاه بیرجند، دکتر احمد لامعی، رئیس دانشگاه بیرجند در  افتتاحیه هفتمین همایش ملی زعفران ایران، گفت: دانشگاه بیرجند به عنوان میراث‌دار مدرسه شوکتیه با نیم قرن حضور در عرصه علم و دانش و معرفت خوش درخشیده است.
دکتر لامعی افزود: بیرجند با بیش از 5 هزار سال تاریخ محسوس و مکتوب دارالملک قهستان نام دارد.رئیس دانشگاه ادامه داد: خراسان جنوبی دومین تولید کننده زعفران و با کیفیت‌ترین نوع آن در دنیا است و دارای رتبه سوم گونه‌های گیاهی، رتبه پنجم در تولید گل نرگس، رتبه هشتم تولید انار و بادام و رتبه اول حوزه قنوات را دارا است.
وی افزود: امروز استان خراسان جنوبی در عرصه تولید کاشی و سرامیک رتبه دوم ، چهارمین رتبه تولید تایر خودرو ، رتبه ۶ معادن کشور، بیشترین تنوع معدنی و دارای ۷۶ درصد ذخایر زغال سنگ کشور در طبس هستیم.
رئیس دانشگاه بیرجند با اشاره به حوزه کشاورزی، گفت: ۹۹ درصد تولید زرشک جهان در خراسان جنوبی شکل می‌گیرد و این استان تولید کننده ۹۸ درصد عناب ایران است.
دکتر لامعی ضمن تقدیر از تمامی برگزارکنندگان این همایش، گفت: امیدواریم این گونه نشست‌ها سبب ارائه ایده‌ها و طرح‌های نو شود تا در سطح جهانی حرفی برای گفتن داشته باشیم.

قدرت غذا بالاتر از قدرت اسلحه است

دکتر جعفری، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی هم در این مراسم گفت: براساس رکوردهای ثبت شده عملکرد زعفران در استان در واحد سطح افزایش یافته است.
وی اظهار کرد: امنیت غذایی مهمترین رکن امنیت ملی است و امروز قدرت غذا بالاتر از قدرت اسلحه است و هر کشوری که در زمینه قدرت غذا پیشرفت کرد در قدرت اسلحه هم پیشرفت خواهد کرد.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی با اشاره به موضوع کم آبی در خراسان جنوبی بر اثر خشکسالی، گفت: با این شرایط برای توسعه سطح زیرکشت زغفران اقدامی خاصی نمی‌توانیم انجام دهیم بلکه هر ساله سطح زیرکشت محصولات کشاورزی ما کاهش پیدا می‌کند.

وی افزود: در استان عملکرد زعفران افزایش یافته به گونه‌ای که براساس رکوردها، ۳۴ کیلو و ۵۰۰ گرم در هکتار در خراسان جنوبی و ۳۱ کیلو و ۵۰۰ کیلوگرم  در هکتار در خراسان رضوی ثبت شده است.
وی با اشاره به صرفه اقتصادی زعفران در خراسان جنوبی نسبت به سایر محصولات با توجه به شرایط آب و هوایی، بیان کرد: امروز زعفران نه تنها در منطقه خراسان بزرگ بلکه در اکثر استان‌های کشور کشت می‌شود.

وی به کاهش برداشت زعفران در کل کشور براثر تغییرات آب و هوایی اشاره کرد و گفت: در چنین شرایط باید عملکرد زعفران در واحد سطح را افزایش دهیم.
دکتر جعفری تعیین ناظر برای زعفران، راه‌اندازی مرکز تحقیقات زعفران، کشت قراردادی و کاهش بار میکروبی را به عنوان مهمترین راهکاری توسعه زعفران عنوان کرد.

وی با بیان اینکه ۱۰ درصد زعفران کشور فرآوری و ۹۰ درصد خام فروشی می‌شود، بیان کرد: حتما باید در زمینه فرآوری و برندسازی زعفران چاره‌اندیشی شود که بتوانیم جایگاه زعفران را در جهان تقویت شود.

ایرانیان خواص زعفران را به جهانیان معرفی کردند

همچنین دکتر محمدعلی بهدانی، دبیر همایش ملی زعفران با اشاره به قدمت چند هزار ساله بیرجند، گفت: یکی از مهم‌ترین صادرات این منطقه زعفران  است. دبیر همایش ملی زعفران افزود: مستندات تاریخی نمایانگر آن است که ایرانیان با صدور زعفران به بسیاری از مناطق جهان قدیم، خواص آن را به جهان معرفی کردند.

وی ادامه داد: ویژگی مهم دیگر این منطقه نامداری آن به عنوان دیار علم ، فرهنگ و ادب است و صادرات اخیر این شهر بیشتر معلم بوده است. 
دبیر همایش اعلام کرد: مدرسه شوکتیه، خاستگاه و مهدِ پرورش چندین علم از علوم جدید بوده است و تصویر گویایی از اهمیت و ارجمندی بیرجند در پهنه ایران است.
استاد دانشگاه بیرجند ادامه داد: دانشگاه بیرجند به همت بزرگان این دیار به نگین آموزش شرق کشور معروف شده و مایه افتخار و مباهات همه ماست.

مدیر گروه پژوهشی زعفران گفت: زعفران کنج اکولوژی خود را در مناطق جنوب خراسان بزرگ انتخاب کرده است و به لحاظ ارزش اقتصادی، اشتغال و... از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
دکتر بهدانی تاکید کرد: به دلیل خشکسالی و تغییر اقلیم عملکرد زعفران از ۵.۷ کیلوگرم در هکتار در دهه ۱۳۵۰ به ۳.۶ کیلوگرم در هکتار در سال‌های اخیر تنزل یافته است؛ هرچند ما به لحاظ تعداد مقالات ارائه شده در زمینه زعفران با تفاوت چشمگیری بالاتر از سایر کشورها قرار داریم. 

دکتر بهدانی افزود: در حاشیه این همایش نمایشگاهی با حضور شرکت‌های صادراتی زعفران در سالن امید دانشگاه بیرجند برگزار می‌شود. از این طریق زمینه تعامل بیشتر بین دانشگاه و صنعت و ارتباط محققان با خارج از دانشگاه و بررسی تولید، فرآوری، تجارت و چالش‌ها فراهم می‌شود.

دکتر بهدانی ابراز امیدواری کرد: مدیریت علمی با هوشمندی توام با  تدبیر و سخت کوشی نیاکان ما در زمینه تولید زعفران و تحقیقات علمی دانشمندان این مرز و بوم همراه شده و زمینه توسعه و رشد هرچه بیشتر صنعت زعفران ایران را فراهم آورد. برگزاری این همایش تلاشی در این رابطه بوده است.

رکورد کم نظیر  ارسال مقاله به همایش

دکتر بهدانی  یادآور شد: در مجموع ۲۶۴ مقاله به دبیرخانه این همایش ارسال شد که رکود بی‌نظیری نسبت به دوره‌های گذشته محسوب می‌شود. وی گفت: در این همایش از ۲۰ استان کشور با ارسال مقاله شرکت کردند که نشان از فراگیری تحقیقات زعفران در کل کشور دارد.

دبیر هفتیمن همایش ملی زعفران ایران  با بیان اینکه ارسال مقاله به دبیرخانه همایش رشد ۱۰۰ درصدی نسبت به گذشته دارد، ادامه داد: در این همایش با حضور ۵۰ زعفران کار برتر، مسایل و مشکلات زعفران را در تعامل با پژوهشگران برتر مورد بررسی قرار خواهند داد.

دکتر بهدانی تاکید کرد: در گروه پژوهشی زعفران دانشگاه بیرجند سعی کرده‌ایم چالش‌ها و موضوعات مرتبط با زعفران را شناسایی و در قالب طرح‌های پژوهشی و یا پیشنهاداتی کاربردی، به سازمان‌ها و دست اندرکاران زعفران کشور ارائه دهیم.
وی عنوان کرد: زعفران در معیشت مردم اهمیت بسیاری دارد و باید فراورده‌های جانبی زعفران بر اساس تحقیقات تولید و محصولات دانش بنیان، دارویی و پزشکی در اختیار مردم قرار بگیرد. وی با بیان اینکه ۵۰ زعفران‌کار برجسته کشور در این همایش حضور دارند یادآور شد: همچنین میزگردهای تخصصی از جمله تکنولوژی‌های نوین زعفران با حضور کشاورزان پیشرو و محققان و چالش‌های زعفران از جمله اثر خشکسالی‌ها و تغییر اقلیم نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

زعفران گران‌ترین محصول جهان

همچنین، دکتر علیرضا کوچکی، استاد ممتاز دانشگاه فردوسی مشهد گفت: زعفران گران‌ترین محصولی است که در جهان وجود دارد و ۶۰ درصد زعفران‌های موجود در بازار تقلبی است و این سبب آشفتگی زعفران ایران در جهان شده است.
دکتر کوچکی افزود: مشکل اساسی‌ در فضای تولید زعفران این است که تعداد متولیان این محصول زیاد است.

تولید 90 درصد زعفران جهان در ایران

استاد دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: ۹۰ درصد زعفران جهان را ایران تولید می‌کند و ۵۰ درصد زعفران تولیدی ما از طریق قاچاق صادر می‌شود.
دکتر کوچکی تاکید کرد: مشکلی که در رابطه با سطوح کشت وجود دارد نبود تکنولوژی است که لازم است برای سطوح کم نیز تکنولوژی لازم معرفی گردد.

دکتر کوچکی گفت: در طی ۵۰ سال گذشته سطح زیر کشت زعفران در کشور ۳۵ برابر و تولید ۲۵ برابر شده اما عملکرد دو و نیم برابر کم شده است.
وی ادامه داد: سه عامل اساسی که برای همه محصولات در کشور مسئله ساز است کمی کارایی مصرف آب، خلاء عملکرد و ضایعات و تلفات است.

دکتر کوچکی در رابطه با خلا عملکرد ذکر کرد که در کشور میانگین خلا عملکرد در تولیدات کشاورزی در برخی موارد تا ۶۰ درصد می‌رسد و مزرعه ۴ ساله زعفران که بیشترین میزان تولید را دارد بیشترین خلا عملکرد را نیز دارد.
ایشان همچنین گفت: در مورد تلفات زعفران بر اساس برخی برآوردها این میزان تا ۳۰ درصد است که می‌توان به حمل و نقل ،محل‌های خرید و فروش یا تاخیر در پرکنی اشاره کرد.

هفتمین همایش ملی زعفران در 23 و 24 آبان 1403 در دانشگاه بیرجند برگزار می‌شود. همزمان با برگزاری این همایش ملی، نمایشگاه دستاوردهای صنعت زعفران ایران در سالن امید دانشگاه برپا است.